Historia samolotu PZL-46 "Sum"

W III kwartale 1939 r. prace projektowe nad samolotem PZL-46 znajdowały się w stadium znacznego zaawansowania. Wybuch wojny spowodował wstrzymanie produkcji "Sumów". Do lotu nadawał się jedynie prototyp PZL-46/II, który ewakuowano 5 września.

Maszyna z uszkodzonym usterzeniem kierunku znalazła się na lotnisku Wielick koło Łucka, w rejonie działania SGO "Polesie". Uruchomiona w polowych warunkach, wykonała przelot do Lwowa, a następnie 17 września do Bukaresztu. Samolot ten wsławił się brawurowym przelotem nad okupowaną Polską.

"Sum"  zdeponowany na lotnisku Bukareszt Baneasa, miał być dostarczony lotem przez Polaków do zakładów IAR w Brasov. W dniu 26 września 1939 r. czterech lotników internowanych od tygodnia w Rumunii wystartowało do Warszawy pod pretekstem przelotu do Brasov. Załogę stanowili por. pil. inż. St. Riess z PZL, mjr piech. Galinat oraz strzelcy pokładowi kpr. Wł. Urbanowicz i kpr. W. Hadziewicz z 216 Esk. Bombowej. Start z Baneasa nastąpił o 14:30. Lot odbywał się bez widoczności ziemi na wysokości ok. 4500 m przy podstawie chmur 800 m. Maszyna wylądowała o 18:00 na Mokotowie pod ogniem nieprzyjaciela. Celem tego przedsięwzięcia było doręczenie gen. Rómmlowi nominacji podpisanej in blanco przez Naczelnego Wodza dla Dowódcy polskiego podziemia. Jeden z członków załogi, prawdopodobnie mjr Galinat, wyraził chęć pozostania w Warszawie. Jego miejsce w samolocie zajął kpr. pil. Radzimiński. Następnego dnia przed świtem  "Sum"  wystartował, biorąc kurs na Litwę. Na odcinku do Jabłonny samolot byl oświetlony i ostrzeliwany przez nieprzyjaciela.

Przylot do Kowna nastąpił o godzinie 6. Załoga przedostała się następnie do Anglii, biorąc później udział w walkach na Zachodzie. Internowana maszyna została później prawdopodobnie przejęta przez lotnictwo sowieckie i zniszczona na ziemi podczas ataku Niemców w 1941.