Ostatnia bitwa - Kock (bitwa pod Kockiem 1939)

W dniach od 2 do 5 października 1939 roku Samodzielna Grupa Operacyjna "Polesie" (dowódca gen. bryg. F. Kleeberg, szef sztabu płk dypl. M. Łapicki) stoczyła w rejonie Kocka bitwę z niemiecką 13 dywizją zmotoryzowaną (gen. P. Otto) oraz z 14 KZmot (gen. G. von Wietersheim).

Utworzona 9 IX GO "Polesie" maszerowała w III dekadzie września na pomoc Warszawie. Przemianowana na samodzielną, wyruszyła 29 IX z rejonu Włodawy 50 DP na Parczew, 60 DP na Milanów, dywizja kaw. gen. Z. Podhorskiego znad Wieprza do rej. Czemiernik, a Podlaska BK, do której dołączył dywizjon kaw. KOP "Niewirków", ubezpieczała marsz tych kolumn. 30 IX 50 DP osiągnęła rej. Cichostowa, Suchowoli, 60 DP - lasy Milanowa, Podlaska BK - lasy na pd.-zach. od m. Wołyń, prowadząc rozpoznanie na Radzyń Podlaski, dywizja kaw. gen. Podhorskiego - lasy na pd.-zach. od Czemiernik. Mimo otrzymanej 3O IX wiadomości o kapitulacji Warszawy gen. Kleeberg zdecydował kontynuować działania w kier. na Dęblin by opanować składy amunicyjne w Stawach i przejść w Góry Świętokrzyskie.

30 IX niemiecka 13 DZmot z 14 KZmot ruszyła z Dęblina w kierunku wsch. i wieczorem 1 X osiągnęła rej. Łysobyki, Przytoczno, Stoczek, Charlejów. 2 X jej straże przednie zostały zatrzymane pod Serokomlą i odrzucone przez część brygady kaw. płk. Plisowskiego, a pod Kockiem przez 179 pp 50 DP.

3 X oddziały polskie ruszyły do natarcia: 50 DP uderzała z podstawy wyjściowej Talczyn (180 i 178 pp) i Kock (179 pp) w kierunku zach. na Stoczek; brygada kaw. płk. Milewskiego z szosy Czarna-Hordziesz w kierunku pd. na Poznań. Wskutek słabego wsparcia własnej artylerii natarcie polskie załamało się w silnym ogniu artylerii niemieckiej. Gen. Kleeberg wydał wówczas rozkaz, by 50 DP przesunęła się w ciągu nocy na 4 X do rej. Adamów, Burzec, 60 DP przeszła do pd. części lasów na pn. od Woli Gułowskiej, brygada kaw. płk. Plisowskiego obsadziła rej. Czarna, Wola Gułowska, a brygada kawalerii płk. Milewskiego -Turzystwo, Lipiny, Grabów Szlachecki z zadaniem ubezpieczenia grupy od pd. i na kier. szosy do Ryk.

Niem. 13 DZmot oraz współdziałająca z nią 29 DZmot (gen. J. Lemelsen) otrzymały zadanie zniszczenia pol. zgrupowania wojsk w rej. Woli Gułowskiej, Adamowa, Krzywdy. 13 DZmot już w godzinach popołudniowych 4 X podeszła pod Adamów i na lewym skrzydle uderzyła częścią sił na nowe stanowiska brygady kaw. płk. Plisowskiego w Woli Gułowskiej. W miejscowości tej, opuszczonej po walce przez polską kawalerię, Niemcy utworzyli w rejonie cmentarza i klasztoru silny punkt oporu. Również 4 X niem. 29 DZmot idąca z Nowego Miasta nad Pilicą przeszła przez Kozienice, Dęblin w rej. Żelechowa i przygotowała się do planowanego na 6 X natarcia.

Gen. Kleeberg postanowił przejść 5 X do działań zaczepnych, by przed nadejściem nowych sił niemieckich rozbić 13 DZmot. Jednostki polskie otrzymały zadanie: 50 DP - utrzymać Adamów i pd. wyloty lasów między Adamowem a Krzywdą, brygada kaw. płk. Plisowskiego - utrzymać wsch. skraj lasów Hordzieszka od Konorzatki do Gułowa, a 3 psk - skrzyżowanie dróg w rejonie Grabowa Szlacheckiego. 60 DP wzmocniona brygadą kaw. płk. Milewskiego uderzyła siłami 184 pp na cmentarz i klasztor w Woli Gułowskiej, a 182 pp z Helenówka - na Helenów. 182 pp zdobył Helenów, natomiast 184 pp dopiero w wyniku ponownego uderzenia, przy wsparciu baonu 179 pp, złamał opór niemieckicgo zgrupowania. Brygada kaw. płk. Milewskicgo z 1 baonem 183 pp dokonała głębokiego rajdu na tyłach przeciwnika przez m. Niedźwiedź, Budziska, Charlejów. Wobec braku amunicji i szans na kontynuowanie walki SGO złożyła broń.

Bitwą pod Kockiem, stoczoną przez SGO "Polesie", zostały zakończone działania w wojnie obronnej Polski 1939. Straty grupy: 250 poległych żołnierzy (w tym 66 oficerów i podchorążych).