Wojna obronna Polski 1939 czy kampania wrześniowa 1939?

Bardzo często spotykamy się z różnymi nazwami tragicznych wydarzeń, które rozegrały się we wrześniu i na początku października 1939 roku. Oprócz wymienionych w tytule można natrafić na takie określenia jak Fall Weiss (niemiecki kryptonim planu ataku na Polskę), wojna polska 1939, obrona Polski 1939, wojna polsko-niemiecka 1939, kampania polska 1939, IV rozbiór polski, kampania jesienna, agresja niemiecka oraz agresja sowiecka itp.

Kampania polska 1939, Polendfeldzug 1939, Polish Campaign 1939

Najczęściej spotykaną nazwą jest "Kampania wrześniowa 1939", jednak jest to też najczęściej krytykowane sformułowanie. Termin ten pochodzi od niemieckiego, propagandowego określenia Feldzug in Polen lub Polenfeldzug, które stworzyli jeszcze na jesieni 1939 roku. Z ich punktu widzenia był to tylko krótki epizod w wojnie mającej na celu podbój całej Europy. Następnie była kampania francuska, norweska itd., więc w niemieckiej terminologii jest to nazwa poprawna.

Powstał wtedy m.in. film Fritza Hipplera - szefa wytwórni nazistowskich filmów propagandowych i reżysera - pod tytułem Der Feldzug in Polen. Premiera odbyła się 8 lutego 1940 roku.

Powstawały też publikacje książkowe - np. Der Feldzug in Polen 1939. Dokumente, Vilder, Verichte mit Erlauterungen Paula Goldnera wydana w 1939 roku w Berlinie.

Określenie "kampania polska" przyjęło się również w literaturze angielskojęzycznej jako Polish Campaign 1939 oraz The Campaign in Poland, Polish September Campaign i są w tej formie używane do dzisiaj.

Kampania wrześniowa 1939

"Kampania wrześniowa" to przekształcenie powyższej niemieckiej nazwy przez komunistyczną propagandę sowiecką i PRL-owską, która chciała umniejszyć znaczeniu polskiego oporu oraz wskazać na dalszą kontynuację walk już przez siły związane z Armią Czerwoną. Określenie walk jako "kampania" miało też na celu stworzenie przekonania, że sowiecka agresja z 17 września była skierowana nie przeciw Polakom ale już przeciwko Niemcom. Dodatkowo "wrześniowa" wskazuje, że walki trwały tylko w tym miesiącu, celowo pomijając wydarzenia z października co dodatkowo umniejsza rolę wysiłku zbrojnego II RP (nie mówiąc już o np. oddziale Hubala czy innych powstających strukturach walki podziemnej). Oddziaływanie tej propagandy przez pięćdziesiąt lat po wojnie spowodowało, że jest to nadal najbardziej popularne określenie.

Biorąc pod uwagę ciągłość walk prowadzonych przez siły II RP (nie tylko przez żołnierzy, którzy uciekli do Francji i Wielkiej Brytanii przez Rumunię i Węgry, ale przede wszystkim przez regularne jednostki wojskowe, które zachowały ciągłość swojego istnienia - kilka jednostek marynarki wojennej) określenie "kampania" jest poprawne. Nasz rząd kontynuował działalność, kraj nie ogłosił kapitulacji, żołnierze walczyli w wielu innych bitwach, na wielu frontach i w wielu kampaniach.
Patrząc jednak z punktu widzenia ogromu cierpień i zniszczeń dokonanych w kraju przez najeźdźców i bohaterskiej postawy polskiego społeczeństwa i żołnierzy, nazwa "kampania" wydaje się być zbyt deprecjonująca. Dlatego jest wielu zwolenników nazwy "wojna obronna". Tym bardziej, że chociaż samo "kampania" można logicznie zaakceptować, to trudno znaleźć drugi poprawny człon - "wrześniowa" zawiera błąd, "polska" nie z naszego punktu widzenia narodowego, jedynie jako określenie geograficzne (patrząc w ten sposób byłaby druga "kampania polska 1944-45"). Więc jaka to powinna być "kampania"? Może niemiecka? Ale przecież z Niemcami walczyliśmy przez całą wojnę, poza tym agresorem byli również Sowieci i Słowacy.

Wojna obronna 1939

"Wojna obronna 1939" ma również swoje wady bo czy może być wojna w wojnie? Może powinniśmy zatem wydzielić wojnę obronną z drugiej wojny światowej? Czym zatem była by II wojna światowa? Szeregiem małych wojen, czy tylko którąś z największych? Jeżeli druga wojna rozpoczynała by się po naszej wojnie obronnej to kiedy? Może w 1941 roku od ataku Niemców na Sowietów? Putin by się z tego bardzo cieszył, bo znaczyłoby to tylko, że Katyń wydarzył się przed wojną światową jako skutek uboczny imperialistycznej wojny totalitaryzmu nazistowskiego z polską dyktaturą wojskową. ZSRR byłby zatem wybawcą, a nie żadnym agresorem. Ponadto wojna ma swój koniec w postaci definitywnej przegranej której ze stron, zaniknięcia państwa itp. To określenie pasowało więc również komunistom, bo mogli wtedy twierdzić, że II RP upadła po przegraniu wojny obronnej, a Polska odrodziła się w 1944 roku w postaci PRL. Ustanowiono więc w 1981 roku specjalny medal za udział w wojnie obronnej 1939.
Niewątpliwie określenie "obronna" dobrze oddaje charakter walk - obronę przeciwko dwóm, a nawet trzem najeźdźcom.

Kampania obronna 1939

Trudno znaleźć rozwiązanie do końca poprawne i satysfakcjonujące wszystkich. Zapewne najrozsądniej było by zastosować nazwę opisową jak "Walki na terenie Polski w 1939 roku" lub podobne? Szkopuł w tym, że w erze mediów elektronicznych i automatycznych wyszukiwarek internetowych nadanie takiej nazwy serwisowi WWW spowodowałoby, że nikt by go w sieci nie odnalazł, a nie o to przecież chodzi. Dlatego z dwojga złego na nazwę wybrałem bardziej popularne określenie, choć z pełną świadomością jego wad. Ten artykuł powinien zatem dotrzeć do wszystkich osób odwiedzających mój serwis aby posiadali pełną informację i byli świadomi manipulacji propagandy.

Może z czasem ktoś wymyśli nazwę poprawną - wtedy z wielką chęcią dokonam zmiany nazwy serwisu. Będę czekał na Wasze pomysły, a sam zgłaszam propozycję łączącą słowo "kampania" (jako logicznie poprawny fragment walk) ze słowem "obronna" (oddającym charakter wydarzeń): Kampania obronna 1939.

Proszę o Wasze komentarze!