 |
II wojna światowa - Za zamkniętymi drzwiami
Ukazująca się po raz pierwszy na DVD ambitna seria nagradzanego filmowca, Laurence'a Reesa opiera się na unikalnych dowodach, pochodzących z rozmów i tajnych spotkań Stalina z Rooseveltem, Churchillem i Hitlerem, by w spektakularny sposób ukazać prawdziwe twarze trzech liderów oraz tego, jak odbyte spotkania - i podjęte przez nich decyzje - wpłynęły na kształt dzisiejszego świata.
Podczas II wojny światowej, Brytyjczycy i Amerykanie stracili łącznie 800 000 ludności cywilnej i żołnierzy. Ofiary po stronie Sowietów wyniosły 27 milionów - zdaniem Stalina głównie dlatego, że Alianci znacznie opóźnili utworzenie drugiego frontu.
Stalin był tyranem, odpowiedzialnym za śmierć milionów ludzi, a jednocześnie kluczowym sojusznikiem Wielkiej Brytanii i Ameryki w czasie II wojny światowej. Niniejszy cykl, autorstwa nagradzanego historyka i filmowca, Laurence'a Reesa (Nazis - A Warning from History), stawia pytanie, jak to możliwe, że Churchill i Roosevelt układali się z jednym tyranem, by pokonać innego, czyli Adolfa Hitlera.
Ta sześcioodcinkowa seria, po raz pierwszy opowiada prawdziwą historię kontaktów Stalina, najpierw z nazistami, a następnie z Churchillem i Rooseveltem, a w konsekwencji, ich ogromny wpływ na przebieg II wojny światowej i późniejsze losy powojennej Europy. Jest to pasjonujące połączenie polityki z najwyższych szczebli władzy - w tym zakulisowych szczegółów spotkań Aliantów w Teheranie, Jałcie i Poczdamie - oraz dramatycznych osobistych doświadczeń ludzi, którzy ponieśli konsekwencje decyzji, podjętych przez wielkich tego świata.
Produkowany od trzech lat cykl, który do tej pory kosztował 3,6 miliona funtów, wykorzystuje materiały dokumentalne, fabularyzowaną rekonstrukcję wydarzeń i odkrywcze wywiady, czerpiąc z nowych źródeł, odnalezionych w bogatych archiwach rosyjskich i zachodnich oraz niezwykłych świadectw ludzi tamtej epoki, jak chociażby byłych oficerów radzieckiej tajnej milicji, którzy nigdy wcześniej nie wypowiadali się przed kamerą, marynarzy służących na okrętach na Morzu Arktycznym po stronie Aliantów i weteranów Armii Czerwonej, walczących na froncie wschodnim.
Odcinek 1
Część pierwsza opowiada historię tajnych układów z nazistami, które Stalin chciał zatuszować. Zanim Stalin ułożył się z Churchillem i Rooseveltem, zaoferował pomoc Hitlerowi i nazistom. W roku 1939, na niecałe dwa tygodnie przed wybuchem II wojny światowej, minister spraw zagranicznych nazistowskich Niemiec, Joachim von Ribbentrop, złożył wizytę w Związku Radzieckim, żeby wynegocjować porozumienie ze Stalinem. Podpisanie paktu o nieagresji pomiędzy Niemcami i Związkiem Radzieckim było sporym zaskoczeniem - dla wielu sowieckim komunistów jak i niemieckich faszystów. Chociaż oba narody pieczołowicie podkreślały, iż jedynie podpisały pakt o nieagresji, były sojusznikami pod każdym względem oprócz oficjalnej nazwy.
Po rozpoczęciu działań wojennych w Polsce, Ribbentrop i Stalin spotkali się ponownie i to wtedy Stalin złożył deklarację, która pozostawała tajemnicą aż do lat dziewięćdziesiątych. Obiecał Niemcom pomoc i gwarancję, że nie poniosą klęski. Stwierdzenie to znacznie wykraczało poza wszelkie deklaracje, do jakich później Związek Radziecki przyznał się w kwestii tych spotkań. Pragnąć usatysfakcjonować sojuszników, Stalin pozwolił nazistom na zorganizowanie bazy na dalekiej Północy ZSRR i wspierał ich tajną podróż morską przez Pacyfik. W 1941 roku, kiedy sprawy wyszły na jaw i Sowieci zostali zdradzeni przez nazistów, Stalin zwrócił się w stronę nowego sojusznika, Winstona Churchilla.
Odcinek 2
W tym odcinku przyglądamy się początkom nietypowego sojuszu, zdradzonego przez nazistów Stalina z Churchillem i Rooseveltem. W roku 1941 roku Sowieci mieli trudności z odpieraniem nazistowskiej inwazji. Armia Czerwona była zbyt słabo wyszkolona i uzbrojona, żeby powstrzymać Niemców. Zaledwie w siedem dni Sowieci stracili 100 000 żołnierzy. Był to najsłabszy okres Stalina, który uważał, że jego nowi sojusznicy, Brytyjczycy niewiele robią, żeby mu pomóc. Churchill był rozdarty wewnętrznie w kwestii Związku Radzieckiego. Pogardzał ideą komunizmu, lecz cenił każdego, kto walczył z nazistami.
Stalin wiedział, że potrzebuje każdego sojusznika, jakiego uda mu się zdobyć. I niebawem miał się sprzymierzyć z potężnym sojusznikiem amerykańskim, po tym jak Niemcy i Japonia połączyły siły. Po zdradzie pierwszego sojusznika, wraz z postępem wojny, Stalin był coraz bardziej przekonany, że Brytyjczycy i Amerykanie mogą być niemal równie dwulicowi.
Odcinek 3
12 sierpnia, 1942 roku w Moskwie, Stalin stanął wreszcie twarzą w twarz ze swoim wojennym sojusznikiem, Winstonem Churchillem. Jednak pomimo entuzjastycznych doniesień ówczesnych mediów, trudno było to nazwać spotkaniem wielkich umysłów. Jak skomentował je później jeden z generałów Churchilla: "Wybieraliśmy się do jaskini lwa i nie zamierzaliśmy go nakarmić".
Zachodni przywódcy wiedzieli, że Stalin był tyranem, który wysłał na śmierć setki swoich obywateli. Problem polegał na tym, jak właściwie układać się z jednym tyranem, żeby pokonać innego?
Stalin żywił głęboką nieufność wobec Zachodu i uważał, że Alianci go zdradzają - zwłaszcza, że jego zdaniem przekładali uzgodniony termin inwazji, czyli tzw. Dnia "D" (by odciążyć front wschodni). Nienawidził też Polaków i planował odzyskać terytoria tego kraju, zajęte w wyniku paktu z Niemcami z 1939 roku, lecz utracone w 1941 roku z powodu ofensywy niemieckiej armii.
Ten odcinek pokazuje kruchość i zagrożenia, jakie niosło ze sobą przymierze Zachodu ze Stalinem. Relacja ucierpiała znacząco, kiedy niemiecka armia ujawniła i odpowiednio nagłośniła fakt odkrycia grobów polskich oficerów, zamordowanych przez Stalina w Katyniu w roku 1940; zbrodni, którą Stalin za wszelką cenę starał się ukryć przed swoimi zachodnimi sojusznikami.
Odcinek 4
W roku 1944 Sowieci zaczynali na powrót przejmować terytoria wschodniej Polski, które okupowali trzy lata wcześniej. W tym odcinku przyglądamy się, jak Alianci układali się ze Stalinem w kwestii przyszłości Polski. Protokoły z tajnych spotkań ujawniają, iż była to próba trwałości sojuszu jako takiego - zwłaszcza, że Polska była krajem, dla obrony którego Brytyjczycy przystąpili do wojny. Brytyjczycy sądzili, iż uprawiają wyrafinowaną politykę. Churchill był zdania, że pozwalając Stalinowi przejąć upragnione przez niego terytoria na wschodzie Polski, zapewni sobie jego przychylność w zakresie uprawnień dla autonomicznego rządu w nowej Polsce.
Jednak Stalin był bezwzględny, czego dowodziły dokonywane na porządku dziennym odkrycia okrutnych czynów Sowietów, przeczące temu, w co chciało wierzyć wielu Brytyjczyków i Amerykanów.
Odcinek 5
W oparciu o unikalne materiały archiwalne udostępnione po upadku komunizmu, ten odcinek ujawnia tok i przyczyny rozpadu zachodniego sojuszu, wraz z ostatecznym marszem Aliantów do zwycięstwa. Pod koniec roku 1944 Alianci stali u progu zwycięstwa w wojnie o Europę, lecz tajne dokumenty, opisujące szczegóły wojennych spotkań pokazują, iż "za zamkniętymi drzwiami" dopiero rozpoczynała się potyczka. Brytyjski premier, Winston Churchill zaczynał tracić cierpliwość wobec polskiego rządu na uchodźstwie i naciskał na niego, by ten porozumiał się ze Stalinem; takie porozumienie oznaczałoby przesunięcie polskich granic o ponad sto mil na zachód, zmieniając na zawsze życie milionów ludzi.
Gdy francuskie wojsko maszerowało po Champs Elysees, na froncie wschodnim armia czerwona Stalina również maszerowała na nazistów, okupujących Polskę, Węgry i Budapeszt. Zasadnicze pytanie brzmiało jednak: czy byli to wyzwoliciele, czy okupanci?
Odcinek 6
Odcinek obrazuje, jak po zakończeniu wojny, większa część Europy, spod panowania jednego tyrana dostała się w ręce drugiego. Kiedy skończyła się II wojna światowa, Sowieci przejęli otoczony złą legendą nazistowski obóz koncentracyjny i zaczęli do niego zsyłać własnych wrogów.
Protokoły tajnych spotkań aliantów ujawniają ich głęboki niepokój w obliczu faktu, iż kontrolę nad Europą Wschodnią przejął Stalin. Sowieci odebrali milionom Europejczyków swobody, o które Zachód w swoim rozumieniu walczył podczas wojny. Czy Związek Radziecki, wojenny sojusznik Zachodu, stawał się jego nowym wrogiem?
|