1939 - nad przepaścią

Richard Overy przełożył Jarosław Skowroński Okładka: miękka lub twarda z obwolutą Tytuł oryginału: 1939: Countdown to War ISBN: 978-83-7414-658-6 Liczba stron: 200 Wymiary: 123 x 195 mm Wydawnictwo: POLITYKA S.P./Wydawnictwo W.A.B. Sp. z o.o.

Książka ta odsłania kulisy gry dyplomatycznej toczonej przez mocarstwa zachodnie na kilka dni przed rozpoczęciem drugiej wojny światowej. Dni pełnych napięcia, sprzecznych informacji i wzajemnej nieufności, stanowiących apogeum "wojny nerwów".

Autor, Richard Overy, znany brytyjski historyk, podkreśla wagę zmagań zachodnich dyplomatów, którzy, jak wydaje się, do końca żywili nadzieję na pokój. Przytacza przebieg zakulisowych spotkań, przypomina wydźwięk pisanych naprędce listów i not dyplomatycznych oraz wysuwanych ultimatów. Stawia pytanie o faktyczne intencje wpływowych polityków z Francji i Wielkiej Brytanii rozgrywających na mapie Europy - czy była to tylko ich zręczna gra i próba ratowania honoru, czy faktyczna chęć niesienia pomocy sojusznikowi?
Z książki dowiemy się m.in., dlaczego przywódca III Rzeszy przesunął planowany na 26 sierpnia atak na Polskę, poznamy nastroje panujące nie tylko w salonach politycznych, ale także na ulicach europejskich miast wśród zwykłych obywateli państw zaangażowanych w konflikt.

Ramy czasowe książki obejmują okres od momentu podpisania paktu Ribbentrop-Mołotow nad ranem 24 sierpnia do wypowiedzenia wojny Niemcom przez Francję i Wielką Brytanię 3 września, nazwany obrazowo "huśtawką między wojną a pokojem". W owym czasie, zdaniem Overy'ego, ze strony Niemiec panowała pozorna zgoda na dialog, a "pogłoski o wahaniach Hitlera budziły zarówno nadzieje jak poczucie niepewności".

Autor przypomina też opinie historyków, którzy zaprzeczają temu, że Adolf Hitler parł w sierpniu 1939 roku do wojny powszechnej. Owładnięty wizją realizacji swoich koncepcji rasowych i terytorialnych, przywódca III Rzeszy nie wierzył, że ktoś stanie mu na drodze w marszu na Wschód. "Awantura
o Polskę" miała być szybką wojną lokalną. Overy, opisując ostatnie wystąpienia i konsultacje prowadzone przez zachodnich sojuszników Polski tuż po wkroczeniu wojsk niemieckich na terytorium Polski, przypomina, jak bardzo Hitler się mylił...

Jeśli Hitler ponosił odpowiedzialność za wybuch wojny w 1939 roku, to pozostaje pytanie, jakiej wojny chciał właściwie Führer III Rzeszy. Niewielu historyków sądzi obecnie, że Hitler miał jakiś plan czy dokładniejszy projekt podboju świata, w którym Polska była pierwszym etapem na drodze ku jakiemuś przyszłościowemu niemieckiemu imperium globalnemu.
Z ostatnich badań wynika raczej, że nie widział wówczas dokładnie, co zrobić z podbitą Polską, a wizja nowego niemieckiego imperium w Europie Środkowej i Wschodniej była tworzona niemal na kolanie. Najtrudniejsza jest odpowiedź na kluczowe pytanie - czy Hitler, jak zawsze twierdził, chciał w 1939 roku jedynie lokalnej wojny z Polską czy też w pewnym momencie postanowił wystąpić przeciw Zachodowi i mieć powszechną wojnę europejską.
    - fragment

Richard Overy (ur. 1947) - brytyjski historyk, absolwent uniwersytetu w Cambridge; wykładał w Cambridge oraz King's College, od 2004 roku pracuje na uniwersytecie w Exeter; członek Królewskiego Towarzystwa Historycznego i Akademii Brytyjskiej; w 2001 otrzymał nagrodę Samuela Eliota Morisona, przyznawaną przez Society for Military History.  W Polsce ukazało się kilka jego książek, m.in. Krew na śniegu. Rosja w II wojnie światowej (2009), Wojna powietrzna 1939-1945 (2007)oraz Dyktatorzy. Hitler i Stalin (2009).