Piekło Italii

James Holland Warszawa 2008 Wydawca: Amber Wydawnictwo Okładka twarda

Piekło zwykłych ludzi

Piekło Italii to monumentalna, doskonale napisania i udokumentowana pozycja, wypełniająca lukę naszej znajomości, co do losów tego trochę zapomnianego teatru działań - drugiej wojny światowej - jakim był front włoski.

Wydana sumptem wydawnictwa Amber, monografia ostatniego roku walk na półwyspie apenińskim, autorstwa brytyjskiego historyka Jamesa Hollanda, to dzieło napisane z pomysłem i werwą. Doskonale udokumentowana, tak pod względem faktograficznym, jak i merytorycznym, dostarcza, nieraz dla wielu, przełomowej wiedzy na temat walk we Włoszech. Jest to pozycja świetnie wydana, wzbogacona o liczne mapy i prawie dziewięćdziesiąt czarno- białych ilustracji. Największe jednak wrażenie robi multum materiałów, archiwaliów i wywiadów, do jakich dotarł lub bezpośrednio przeprowadził angielski historyk.

Na całość pozycji składa się trzydzieści dziewięć rozdziałów, podzielonych na cztery części. Po prologu, mamy okazję zapoznać się z częścią pierwszą zatytułowaną: „ Droga do Rzymu” obejmującą okres od początku maja do 5 czerwca 1944 roku. Jest to okres niezwykle ważny dla kampanii na półwyspie. Po wielo miesięcznych walkach i kilku nieudanych ofensywach, aliantom w końcu udaje się przełamać Linię Gustawa i zająć Rzym. Część druga: „Okrutne lato” dotyka problemu po zdobyciu Wiecznego miasta, aż do ostatnich dni lata roku 1944, kiedy to trwały walki o Linię Alberta i Linię Gotów. Część przedostatnia zatytułowana została: „Ponura zima” i obejmuje okres od jesieni do końca roku, kiedy to nastąpił mały impas w walkach. Ostatnia natomiast część: „Finał” obejmuje ostatnie cztery miesiące konfliktu, od stycznia po ostateczną ofensywę i koniec walk we Włoszech oraz swoiste rozliczenie z włoskimi faszystami.

Holland za pomocą świetnego aparatu badawczego, niezwykle bogatej bibliografii, szeregu materiałów archiwalnych, wspomnień oraz bezpośrednich wywiadów, napisał książkę porywającą, a jednocześnie pełną w wielkim stopniu obiektywnych prawd dotyczących walk we Włoszech. Autor opisuje ten okres z perspektywy prostych żołnierzy obu stron, dowódców i przywódców, partyzantów, a także zwykłych cywili, dla których walki były największą tragedią. Wielką zaletą „Piekła Italii” jest to, że anglik nie piętnuje, nie rozlicza, ani nie moralizuje. W sposób niezwykle stonowany, opisuje, a nie ocenia. Pisze o okrucieństwach wojny, stara się podać ich przyczynę, jednak ich ocenę moralną zostawia każdemu z nas.

Książka, oczywiście nie jest wolna od błędów, do największych niewątpliwie należy zdanie, wyraźnie skierowane do domyślnych odbiorców pozycji: „Hitler zaatakował Związek Radziecki. Za największych wrogów uważała Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone.”. Militarnych purytan irytować może użycie cyfr łacińskich, zamiast rzymskich, przy nazwach Korpusów. Pojawia się oczywiście, jeszcze trochę błędów, ale są one na tyle małe, że nie psują dalszej przyjemności płynącej z czytania.

Dość ciekawy, jest wątek, ukazujący żołnierzy II Korpusu Polskiego generała Andersa, za przykładem wspomnień Władysława Rubnikowicza. Autor za ich pomocą ukazuje drogę polskich żołnierzy od września 1939 roku do zdobycia Bolonii w 1945. Wspomina o rezygnacji i konsternacji Polaków w czasie, gdy Armia Czerwona stanęła nad brzegami Wisły i nie pomogła powstańcom Warszawskim, czy po konferencji jałtańskiej, kiedy Polacy dowiedzieli się o beznadziei powziętego trudu.

Podsumowując „Piekło Italii” to pozycja obowiązkowa dla każdego zainteresowanego walkami we Włoszech podczas II Wojny Światowej. James Holland, napisał książkę, obiektywną, przeładowaną faktami i zrozumieniem tak konfliktu, jak i sytuacji cywilów.

Patryk Tomala