Armata przeciwlotnicza 40mm wz. 36 Bofors

W 1935 roku podjęto decyzję o rozbudowie sił przeciwlotniczych. Postanowiono zakupić pierwszą partię dział za granicą, a następnie rozpocząć własną produkcję. W tym celu podpisano umowę licencyjną ze szwedzkim Boforsem na produkcję dział 40mm wz. 36 oraz zakupiono 60 gotowych dział i 8 rozłożonych.

Armata miała bardzo dobrą opinię i była już używana nie tylko przez Szwedów ale też przez Holendrów i Belgów. Powstała jako modyfikacja działa morskiego wz. 32. Później zamówienia złożyły również Anglia, Węgry i Austria. Duży udział w projekcie działa miał niemiecki koncern Kruppa, który posiadał udziały w szwedzkim Boforsie.

Produkcję w Polsce powierzono zakładom w Starachowicach, Stalowej Woli i Rzeszowie. Amunicję miały produkować Fabryka Amunicji Skarżysko oraz Fabryka Nr 2 w Kraśniku.

Armaty Boforsa były przystosowane do holowania mechanicznego ciągnikami C2P. Były to działa dobrej jakości, ale o małej donośności w pionie - około 2700m - przez co nie były w stanie zwalczać większości samolotów.

Postanowiono osiągnąć stan 638 sztuk, które miały być na wyposażeniu OPL wojska oraz OPL obszaru kraju. Do wybuchu wojny wyprodukowano tylko 414 dział, z czego jeszcze 168 sprzedano do Anglii i Francji - co wzbudziło wiele kontrowersji i oburzenie wśród społeczeństwa. Istnieje jednak możliwość, że sprzedane działa były zamówione przez Boforsa, któremu brakowało mocy produkcyjnych, gdyż zebrał zamówienia na 1500 sztuk. Tak więc Wojsko Polskie we wrześniu 1939 roku dysponowało 314 (lub 350) działami przeciwlotniczymi 40mm - czyli zaledwie 49% założonego stanu.

We wrześniu 1939 roku zdołano uzbroić w czterodziałowe plutony armat 40mm dywizje piechoty pierwszego rzutu i w dwudziałowe plutony brygady kawalerii - łącznie 148 armat. Wiele z nich nie dotarło jednak do swoich jednostek, gdyż zostały zatrzymane do obrony obiektów wewnątrz kraju. Znane są również przypadki skutecznego użycia armat do obrony przeciwpancernej. Dla OPL kraju przeznaczono 162 armaty w 81 dwudziałowych plutonach (46 wojskowych, 23 fabryczne, 12 lotniczych). OPL wybrzeża posiadała 18 dział, OPL CWOPP miała 14 dział, a 8 pozostawało w ośrodkach zapasowych.

Dane techniczne armaty przeciwlotniczej 40mm wz. 36 Bofors

Galeria

Armata 40mm wz. 36 Bofors rozbita podczas walk nad Bzurą.